Wielki Post - Czas Pasyjny
Wielki Post - Czas Pasyjny
Jadłospis czy relacje?
Środa Popielcowa rozpoczyna w Kościele 40-dniowy okres przygotowujący do Pamiątki Śmierci Jezusa Chrystusa - Wielki Piątek oraz Święta Zmartwychwstania Pańskiego. Czas ten bywa najczęsciej określany jako Wielki Post, zaś w kościołach protestanckich jako Czas Pasyjny. Już w tych nazwach możemy zauważać różne rozłożenie akcentu.
Już od II wieku znana była w Kościele chrześcijańskim praktyka postna, która rozpoczynała się na dwa dni przed Wielkanocą. W III wieku czas postu rozciągnięto na Wielki Tydzień, a w IV wieku Sobór w Nicei (325) zadecydował, że Wielkanoc poprzedzać będzie 40-dniowy post, który był również czasem pokuty dla osób ponownie przyjmowanych do Kościoła w Wielki Czwartek lub przygotowujących się do przyjęcia Chrztu Świętego.
Sprawa przyjmowania na nowo do Kościoła jest charakterystyczna dla bardzo restrykcyjnej praktyki pokutnej w dziejach Chrześcijaństwa jaką była tzw. pokuta kanoniczna.
Założeniem było, że chrześcijanin, po Chrzcie Świętym wieść miał już życie doskonałe, a jeśli popadł w grzech, to jeden raz w życiu mógł w drodze pokuty jednać się z Bogiem i na nowo być przyjętym do społeczności zboru. O postawieniu w stan pokuty i jednocześnie czasowym wyłączeniu ze zboru decydował biskup miejsca. Podobnie do kompetencji biskupa miejsca należało zakończenie czasu pokuty i przyjęcie na powrót do Kościoła.
Stan pokuty połączony był z wieloma rygorami. Dla pokuty kanonicznej wyznanie win złożone przed biskupem jest dopiero początkiem długiego procesu prowadzącego do pojednania z Bogiem i Kościołem. Ustanowiony zostaje specjalny stan pokutników. Obowiązani są oni do włożenia włosienicy, obcięcia albo gdzie indziej zaniedbania włosów, powstrzymania się od pożycia małżeńskiego, pełnienia służby wojskowej, czy piastowania publicznych urzędów. Występowały tu też pewne obrzędy jak: wypędzenie z kościoła na początku okresu pokuty /po wyznaniu grzechów/ i wprowadzenie po ukończeniu pokuty.
W okresie pokuty obowiązywał penitenta zakaz przystępowania do Stołu Pańskiego, natomiast zakazy pokutne obowiązywały do końca życia, nawet po pojednaniu z Kościołem a przez Kościół z Bogiem!
Rygoryzm pokuty kanonicznej spowodował odstąpienie od praktyki chrztu dzieci. W wielu przypadkach wierzący w Chrystusa przyjmowali chrzest dopiero na łożu śmierci.
Pokuta kanoniczna z czasem - od VI na zachodzie wieku do IX wieku na wschodzie - została zastąpiona nową praktyką pokutną, zapoczątkowaną na polach celtyckich misyjnych. Założeniem była wielokrotność pokuty, na którą składały się: wyznanie win, zadośćuczynienie i absolucja - rozgrzeszenie.
W dzisiejszym rozumieniu słowo post kieruje myśl w stronę zawartości talerza. Rozróżniamy potrawy postne, czasem mówimy o ścisłym poście, co oznacza całkowite wstrzymanie się od pokarmów. Tymczasem w swoich zastanowieniach nad postem prorok Izajasz formułuje wypowiedź: „Czy to jest post, w którym mam upodobanie, dzieñ, w którym człowiek umartwia swoją duszę, że się zwiesza swoją głowę jak sitowie, wkłada wór i kładzie się w popiele? Czy coś takiego nazwiesz postem i dniem miłym Panu? Lecz to jest post, w którym mam upodobanie: że się rozwiązuje bezprawne więzy, że się zrywa powrozy jarzma, wypuszcza na wolność uciśnionych i łamie wszelkie jarzmo, że podzielisz twój chleb z głodnym i biednych bezdomnych przyjmiesz do domu, gdy zobaczysz nagiego, przyodziejesz go, a od swojego współbrata się nie odwrócisz" (Iz 58,5-7).
Jezus Chrystus także przestrzega przed jawnym obnoszeniem się postem: "A gdy pościcie, nie bądźcie smętni jak obłudnicy; szpecą bowiem twarze swoje, aby ludziom pokazać, że poszczą. Zaprawdę powiadam wam: Odbierają zapłatę swoją. Ale ty, gdy pościsz, namaść głowę swoją i umyj twarz swoją. Aby nie ludzie cię widzieli, że pościsz, lecz Ojciec twój, który jest w ukryciu, a Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odpłaci tobie. Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie je mól i rdza niszczą i gdzie złodzieje podkopują i kradną; ale gromadźcie sobie skarby w niebie, gdzie ani mól ani rdza nie niszczą i gdzie złodzieje nie podkopują i nie kradną. Albowiem gdzie jest skarb twój tam będzie i serce twoje".
Godzi się tu jeszcze przywołać słowa apostoła św. Pawła: Bóg w Chrystusie świat z sobą pojednał, nie zaliczając im upadków ich i powierzył nam słowo pojednania. Winniśmy je tym wszystkim, z którymi jesteśmy w drodze.
W ten sposób czas pokuty znajduje istotną treść i znaczenie jako wezwanie do naprawy relacji - do naprawy życia, czego starotestamentowe wskazanie mamy np. w cytowanych wyżej słowach proroka Izajasza.
"Pokuta składa się z dwóch części: jedną jest skrucha, czyli bojaźń dręcząca sumienie świadomością grzechu, drugą - wiara, która się rodzi z ewangelii lub rozgrzeszenia i ufa, że grzechy są odpuszczone dla Chrystusa, która sumienie pociesza i uwalnia od bojaźni. Potem nastąpić powinny dobre uczynki, będące owocem pokuty" - Wyznanie Augsburskie.